Uyayak | Aidan | Prekese Meyvesi Faydaları ve Zararları
Ülkemizde Uyayak meyvesi olarak da bilinen şifa kaynağı meyve genel olarak Aidan ve Prekese meyvesi olarak da bilinmektedir.
Uyayakın Besin Değerleri
İçindekiler
- 1 Uyayakın Besin Değerleri
- 2 Uyayak’ın Diğer Yerel İsimleri
- 3 Uyayak’ın Faydaları
- 4 1. Diyabet Kontrolü
- 5 2. Sivrisinek Kovucudur
- 6 3. Doğum Sonrası İçin Oldukça Faydalı
- 7 4. Ateş Düşürücü
- 8 5. Yara İyileştirme Özellikleri
- 9 6. Antibakteriyel Özelliğe Sahiptir
- 10 7. Kontraseptif Özellikler
- 11 8. Cüzzamı Tedavi Eder
- 12 9. Konvülsiyon Yönetimi
- 13 10. Anti-inflamatuar Özellikler
- 14 11. Baharat Kullanımı
- 15 12. Kardiyovasküler Sistemi Tedavi Eder
- 16 13. Mollusisidal Özellikler İçerir
- 17 14. Dermatolojik Bakım
- 18 15. Hipertansiyon
- 19 16. Bağışıklık Sistemini Destekler
- 20 17. Gastrointestinal Hastalıkların Tedavisi
- 21 Uyayakın Zararları
Uyayak meyvesi vücudun düzenli olarak alması gereken fitokimyasallar ve besinler ile doludur. Bu sayede uzmanlar tarafından da onaylandığı şekilde oldukça besleyici bir meyvedir. İçerisinde bulunan mineraller şu şekildedir;
- Demir
- Potasyum
- Çinko
- Kalsiyum
- Flavonoid
- Forfor
- Steroidler
- Tanenler
- Fenolik
Uyayak bunlara ek olarak ortama 234 g/cal gıda enerjisi, %7.44 -17.50 ham protein ve %4.98 – 20.36 ham lidip içermektedir.
Uyayak’ın Diğer Yerel İsimleri
Uyayak ismi ülkemizde kullanılmaktadır. Uyayakın anavatanı Batı Afrika’dır. Bu nedenle Afrika kabilelerinde birçok isim almıştır. Lgbo’daki Nijeryalılar tarafından oshosho veya osakirisa, Yoruba’daki Nijeryalılar ise aidan ve ubukirihu olarak isimlendirir.
Gana bölgesinde Prekese olarak bilinir, İngilizce’de ise Aiden.
Uyayak’ın Faydaları
1. Diyabet Kontrolü
Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalarda tetrapleura tetraptera adı verilen bileşen tip 2 diyabet tedavisinde oldukça faydalıdır. Uyayak meyvesinin özünde bol miktarda bulunmaktadır. Aynı zamanda glikoz seviyesini de dengelemektedir.
2. Sivrisinek Kovucudur
Yaydığı koku sayesinde sivrisineklerin yaklaşmasını engelleyerek sineklerden korumaktadır.
3. Doğum Sonrası İçin Oldukça Faydalı
Uyayakın kabuğu çorbalara eklenen katkı maddelerindendir. Kasılmaları engellemesi için doğum sonrasında anneye yedirilmesi oldukça faydalıdır. İçerisinde bulunan kalsiyum, demir ve potasyum doğum sonrası anneler için oldukça tavsiye edilmektedir. Uyayak çorbası emziren annelerin süt üretimini dengeler ve doğumda kaybedilen kanı tekrar kazanmada yardımcı olur.
4. Ateş Düşürücü
Uyayak soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklara karşı oldukça etkilidir. Soğuk algınlığına karşı en verimli kullanımı ılık suda bekletmektir. Daha sonra bu su ile banyo yapın, banyo yaptıktan sonra hem soğuk algınlığınızın geçtiğini görecek hem de vücut ısınızın normale döndüğünü hissedeceksiniz. Aynı tedavi yöntemi lavman, kabızlık ve kusturma gibi şikayetlerde de uygulayabilirsiniz.
5. Yara İyileştirme Özellikleri
Uyayakın özünde yara iyileştirme özelliği bulunan bileşenler mevcuttur. Yara bölgesine direk olarak uygulanması yaranın daha hızlı iyileşmesinde yardımcı olmaktadır. Uzmanlar tarafından yapılan araştırmada düşük konsantrasyon yüksek konsantrasyondan daha etkilidir. Bu nedenle yaraların daha hızlı iyileşmesi için düşük konsantrasyonda kullanılması önerilmektedir.
6. Antibakteriyel Özelliğe Sahiptir
Uyayan içerisinde antibakteriyel ve mikrobiyal maddeler içermektedir. Bu sebeple bitki sabun yapımında kullanılmaktadır. Uyayaktan yapılan sabun, cilt hastalıklarını, bakteriyel enfeksiyonu ve iltihabı iyileştirmek amacı ile kullanılır. Ekstra olarak sabuna koku ve köpük katabilir, ayrıca sabunun sertleşmesinde yardımcı olmaktadır.
7. Kontraseptif Özellikler
Uyayak kabuğunda ve gövdesinde etanol ve saponin maddelerini içermektedir. Bu maddeler sayesinde kontraseptif olarak etki gösteren lüteinize edici hormon salgılamaktadır.
8. Cüzzamı Tedavi Eder
Uzmanlar tarafından yapılan bir araştırma sonucunda uyayakın cüzzam rahatsızlığına iyi geldiği görülmüştür. Cüzzam rahatsızlığı mukoza zarlarına, cilde ve sinirlere büyük ölçüde zarar verir. Bu zarar belirli bir süreden sonra cilt lekelerine ve topaklanmaya neden olur. Daha ciddi cüzzam vakalarında ise sakatlıklara kadar yol açabilmektedir.
9. Konvülsiyon Yönetimi
Uyayakın meyvesi, sapı ve yaprakları halk hekimlik merkezlerinde deneyler yapmaya ve bitkisel bileşenler yapmak amacıyla kullanılır. Çalışmalar bitki özlü ekstraktının antikonvülsan tepkilerine yol açtığı ve merkezi sinir sistemini etkilediği görülmüştür.
10. Anti-inflamatuar Özellikler
Uyayakın özü anti-inflamatuar bileşenlerine sahiptir. Birçok insanın patojenleri üzerinde etki yaratarak iltihap, romatoid ağrı ve artriti azaltır.
11. Baharat Kullanımı
Kurulmuş uyayak baharat gibi aromalı bir kokusu vardır. Yerel halklar tarafından etli biber çorbası, çekirdek çorbası, beyaz çorba ve balık çorbası gibi oldukça ünlü olan yemeklere baharat olarak katılmaktadır. Büyük taneli baharat kullanım aşamasında ezilerek daha ufalanabilir.
12. Kardiyovasküler Sistemi Tedavi Eder
Uyayak içerisinde fitokimyasalların eklenmesi sayesinde kardiyovasküler sisteme oldukça faydalıdır. Ekstra olarak kalp rahatsızlıklarında da kullanılmaktadır.
13. Mollusisidal Özellikler İçerir
Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar ışığında, uyayak bitkisinin yapraklarının, gövdesinin, sapının, kabuğunun ve köklerinin içerisinde bulunan sulu özün böcek ilaçlarında kullanılan maddeler içermektedir. Uyayak özü daha çok salyangoz yada sümüklüböcek gibi karından bacaklı haşerelerden kurulmak için botanik bölgelerde kullanılmaktadır.
14. Dermatolojik Bakım
Uyayak meyvesi güneşin altına serilerek kurutulur ve ezilerek ince toz haline getirilebilir. Bu toz ağırlık olarak sabun yapımında kullanılmaktadır. Antibakteriyel ve antimikrobiyal özelliği sayesinde dermatolojik bakım ürünü görevi görmektedir. Uzmanlar tarafından tozun yanında hurma çekirdeği yağı ve karite yağı ile karıştırılarak tüketilmesi de oldukça önerilmektedir.
15. Hipertansiyon
Uyayakın kabuğu ve gövdesi hipertansiyon tedavilerinde destekliyi olarak kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda uzmanlar uyayakın yüksek tansiyon ve hiper tansiyon gibi rahatsızlıkların kontrol altına alınmasında oldukça etkin rol oynadığı sonucuna ulaşmışlardır.
16. Bağışıklık Sistemini Destekler
Uyayak oldukça zengin bir demir, vitamin, kalsiyum, çinko, potasyum ve magnezyum kaynağıdır. Bu bileşenler sayesinde vücut direncini arttırır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
Bitki içerisindeki demir vücutta kaybedilen kanın yenilenmesine yardımcı olur. Çinko solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan virüslere karşı koruma sağlamaktadır. Potasyum ve kalsiyum kemik güçlenmesini ve kas bozukluklarını düzenli bir şekilde yönetmeyi sağlar.
17. Gastrointestinal Hastalıkların Tedavisi
Uyayakın içerisinde bulunan fitokimyasallar sayesinde kusma, ishal ve mide ağrısı gibi mide rahatsızlıklarını bağırsak enfeksiyonlarını tedavi eder. Ayrıca bu bölgeleri temizleyerek bu rahatsızlıkların tekrarlanmasının önüne geçer.
Uyayakın Zararları
Uyayak bitkisi özellikle hamilelik dönemlerinde kesinlikle tüketilmemelidir. Uyayak düşüklere, hamileliğin kaybedilmesine ve erken rahim kasılmalarına neden olabilmektedir. Uyayak baharatı timsah ve uda biberi gibi düşük yapma ihtimalini oldukça arttırması sebebi ile tarih boyunca kürtaj yapmak için kullanılmaktadır. Hamile iseniz yada hamile kalmaya çalıştığınız bir dönem içerisindeyseniz buna engel olabilecek ve çocuğunuzu kaybetmenize sebep olabileceğinden uyayak tüketimi yapmamanızı öneriyoruz.