Mevsiminde Tüketilen Sebze ve Meyvelerin Faydaları

Mevsiminde Tüketilen Sebze ve Meyvelerin Faydaları nelerdir? İnsan, ekolojik dengenin ayrılmaz bir unsurudur ve diğer tüm canlılar gibi hayatta kalmak için doğaya ihtiyaç duyar. Binlerce yıllık evrim sürecinde bedenlerimiz mevcut yapılarına ulaşmış ve doğadaki değişim ve döngülerle uyumlu biyolojik bir ritme programlanmıştır. Geçmişte tüm metabolik faaliyetlerimizi kapsayan bu biyolojik ritmi takip etmek nispeten daha kolaydı. Bugün, çalışma masasında geçirilen uzun saatler, koruyucular ve kimyasallarla tatlandırılmış işlenmiş gıdaların tüketilmesi ve bölgemizde yetiştirilmeyen gıdaların tüketilmesi gibi birçok çevresel faktör biyolojik ritmimize meydan okuyor. Ayrıca 21. yüzyılda gelişen teknoloji ve sanayileşme, yiyecekleri ekme, üretme, işleme ve tüketme şeklimizde bizi doğal beslenme biçiminden daha da uzaklaştıran köklü değişikliklere neden olmuştur.

Yaşam tarzımız ve beslenme biçimimiz doğanın döngüsüyle temasını yitirirken, doğal kaynakların hızla tükenmesi, çevre kirliliği ve gezegenimizin genel sağlığının zayıflamasıyla hem fiziksel sağlığımız hem de ekosistem dengesi bozuluyor. Mevsimsel beslenme, coğrafi bölgemizde ve mevsimsel değişikliklerle doğanın akışında yetişen gıdaların tüketilmesini ifade eder. Başka bir deyişle, sağlığımız ve çevremiz için sayısız fayda ile gelişmek için doğru mevsimlerde yerel olarak üretilen meyve ve sebzelerin tüketilmesini ifade eder.

İnsan vücudu doğayla mükemmel bir uyum içinde muhteşem bir mekanizmaya sahiptir. Bu kusursuz mekanizmanın anahtarı tükettiğimiz besinlerdir. Hücrelerimizi oluşturan amino asitlerden hormonların düzgün çalışmasını sağlayan vitaminlere, beynin mesajlarını ilgili sistemlere ileten minerallere ve metabolik faaliyetlerimize enerji veren besin bileşenlerine kadar vücudun temel yaşam fonksiyonlarını sürdürebilmesi için besinlere ihtiyacı vardır.

Bütünsel sağlığımızı korumak ve güçlendirmek ve vücudumuzun ihtiyaçlarını besinler yoluyla sağlamak için hepimiz sağlıklı ve dengeli beslenmek isteriz. Ancak vücudumuzun ihtiyaçları ve işlevleri, doğal bedensel değişimlere paralel olarak sürekli değişir. Örneğin yaz sıcağında vücudumuz daha fazla suya ihtiyaç duyar ve su bakımından zengin besinlere ihtiyaç duyarız. Tersine, soğuk kış günlerinde bağışıklık sistemimizi güçlendirecek ve vücut ısımızı korumaya yardımcı olacak yiyeceklerin özlemini çekeriz. Mevsiminde ürünler, çevresel düzenlemelere, zararlı kimyasallara, pestisitlere veya olgunlaştırıcı ajanlara ihtiyaç duymadan tamamen doğal olarak büyür. Bu nedenle beslenmemizde bu ürünleri tercih etmek toprak, hava ve su kadar sağlığımız için de faydalıdır. Mevsiminde meyve ve sebze tüketmenin faydaları ise şu şekildedir;

1. Beden Sağlığı İyileştirir

Doğru mevsimde doğal olarak yetiştirilen tüm gıdalar, mevsim boyunca ve o ortamda özellikle insan vücudu için faydalı olan besin öğelerini içerir. Örneğin havuç, balkabağı ve narenciye gibi kış meyveleri, bağışıklık sistemini güçlendiren A ve C vitaminleri açısından zengindir. Öte yandan karpuz, salatalık, kabak gibi yaz meyveleri ve sebzeleri, vücudumuzun artan su ihtiyacına cevap vermek için yüksek miktarda su içerir. 

Uygun mevsimlerde yetiştirilen ve tüketilen gıdalar, mevsim dışı muadillerine göre besinsel olarak daha yoğundur. Sezon dışı ürünler doğal olmayan bir olgunluğa zorlanmaktadır. Besinin olgunlaşma mevsimi atlanmaktadır. Brokolinin C vitamini içeriğini izleyen bir çalışmada, araştırmacılar, sonbaharda en yoğun sezonda yetiştirilen brokolinin, ilkbaharda yetiştirilen brokoli ile karşılaştırıldığında neredeyse iki kat daha fazla C vitamini içerdiğini bulunmuştur.

2. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Güneşte olgunlaştırılan ve gecikmeden tüketilmek üzere zamanında hasat edilen mevsim meyveleri ve sebzeleri, çürümeyi önlemek için olgunlaşmadan toplanan ve binlerce kilometre hayatta kalabilmek için koruyucu kimyasallarla doldurulmuş ürünlere kıyasla antioksidanlar, besinler ve sağlıklı bakteriler (probiyotikler) bakımından önemli ölçüde daha zengindir. Bağışıklık sisteminin temel taşı olan sağlıklı bağırsak florası sağlıklı bağırsak bakterilerine bağlıyken, mevsim dışında tüketilen birçok gıdadaki koruyucular ve kimyasallar bağırsak florasındaki bu sağlıklı bakterilere zarar vererek dengeyi bozar ve bağışıklık sistemini zayıflatır. Mevsimlik ürünler, bağırsak sağlığını desteklemek için lif açısından zengin ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için antioksidanlar, vitaminler ve mineraller açısından zengindir.

Gıda kaynağımız, hormonlarımız ve alışkanlıklarımız gibi mevsimlerle değişir ve hepsi birbiriyle güzel bir şekilde bağlantılıdır. Mevsimler değiştikçe, bizim (ve yiyeceğimizin) güneş ışığına maruz kalma süremiz de değişir ve yazın daha güneşli günlerine kıyasla kışın günler daha kısa olur. Mevsiminde yemek yemek, vücudumuza optimal sağlık için doğal olarak ihtiyaç duyduğumuz besinleri sağlamaya yardımcı olur. Ürün, mevsiminde hasat edildiğinde olgunlaşma ve tam besin potansiyeline ulaşma yeteneğine sahiptir.

3. Küçük ve Yerel Üreticileri Yerel Ekonomiye Katkı Sağlamak İçin Destekler

Bugün tüm meyve ve sebzeler, yıl boyunca mevsiminde ve mevsiminde süpermarketlerde, manavlarda ve hatta ürün pazarlarında bulunmaktadır. Bununla birlikte, bu meyve ve sebzeler genellikle uygun büyüme koşullarını sağlayan birkaç büyük serada ve endüstriyel çiftlikte üretilir. Bu, sezon dışında aldığınız her ürün parçasının yerel üreticileri ve küçük işletmeleri değil, pestisit kullanarak seri üretim yapan, olgunlaşmadan hasat eden, kaliteden çok miktara odaklanan endüstriyel tarım şirketlerini desteklediği anlamına gelir. Mevsiminde olgunlaşan ürünler, uzun mesafeli nakliye sırasında hızla bozulma eğilimi gösterdiğinden, genellikle yakındaki çiftliklerden ve yerel üreticilerden satın alınır. Kaynaktaki bu değişiklik, daha sonra küçük işletmeleri desteklemeye yardımcı olur ve bize besin açısından daha zengin yiyecekler sağlar. 

4. Ekonomik ve Bütçe Dostu

Mevsim meyveleri ve sebzeleri büyümek için dış kaynaklara ihtiyaç duymaz. Mevsimin sıcağında, neminde ve güneş ışığında ihtiyaç duydukları her şeye sahipler ve insan kaynaklı katkı maddelerine ihtiyaç duymadan kendi başlarına olgunlaşıyorlar. Üretim ve lojistikte düşük maliyetlidirler, yani daha uygun maliyetlidirler ve sağlığınız ve gezegenin sağlığı için daha faydalıdırlar. 

Farkında olmayabilirsiniz, ancak mevsimlik ürünler satın almak cüzdanınıza katkı sağlar. Bir meyve veya sebze, mevsimindeyken bol miktarda bulunur ve şaşırtıcı olmayan bir şekilde daha düşük bir fiyata bulunur. Bu basit bir arz ve talep dengesidir. Sezon dışı ürünler alıyorsanız, o ürünler piyasada çok fazla mevcut değildir ve ödediğiniz fiyatın yerleşik bir ek ücreti vardır. Aslında, mevsimlik ürünler satın almak o kadar ucuzdur ki, sağlıklı yiyecek satın alırken tasarruf etmenin en iyi yollarından biridir. 

5. Karbon Emisyonlarını Önemli Derecede Azaltır

Zorlu yolculuklarla ürünler sofralarımıza gelirken temel besin maddelerinden bizi mahrum etmektedir. Zehirli elementlerin vücudumuza girmesiyle bizi hastalıklara maruz bırakır ve atmosfere önemli miktarda sera gazı salgılar. Yolculuk ne kadar uzun olursa, o kadar fazla fosil yakıt kullanılır ve o kadar fazla karbondioksit yayılır. Bu bağlamda, tropik meyve ve sebzeler, hava yoluyla taşındıkları ve karbon emisyon miktarını artırdıkları için besin değerleri bakımından şüphelidir. Mevsimsel beslenme, iklim değişikliğinin önemli bir itici gücü olan karbondioksit emisyonlarını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda doğal kaynakların kullanımını azaltarak ve kirliliği azaltarak daha sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunur.

6. Besinler Lezzet Bakımından Daha Zengindir

Çoğumuz, çiftlikten yeni çıkmış meyve ve sebzelerin, seri üretilen, eski muadillerine kıyasla ne kadar daha lezzetli olduğunu biliyoruz. İkincisi, lezzet yerine tek tip olgunlaşma ve raf ömrü lehine yetiştirilir ve genellikle gazlar, kimyasallar ve ısı işlemleri gibi olgunlaştırma ajanları ile işlenir. Tamamen olgunlaştığında mevsiminde toplanan ürünler, mevsim dışında yetiştirilen yapay olarak olgunlaştırılmış gıdalardan daha iyi ve daha tazedir ve genellikle meyve sıkacağıdır.

7. Diyetinizi Çeşitlendirir

Mevsiminde olan yeni meyve ve sebzeleri almak ve denemek, diyetinizi çeşitlendirmenin ve farklı ürün türlerini denemenin harika bir yoludur. Aynı ürünü tekrar tekrar tüketmenizi engeller ve yepyeni gıda dünyalarının kapılarını açar. Sağlığı geliştirici bir diyetin anahtarı, farklı besinler açısından zengin çok çeşitli taze meyve ve sebzeler yemektir. Mevsimlerle birlikte yemek, diyetlerimize farklı taze ürünler deneyip dahil ettiğimiz için tabaklarımıza bir dizi farklı meyve ve sebze eklememizi teşvik eder. Çeşitli bir diyet yemek, tükettiğimiz vitamin ve mineralleri arttırır, genel sağlığımızı ve refahımızı iyileştirir ve potansiyel olarak bağırsak sağlığımız üzerinde olumlu etkilere sahiptir.

Mevsimsel olarak yemek yemenin yüzde 100 taahhüt olması gerektiğini düşünülmemelidir. Yıl boyunca mevcut olan bazı meyve ve sebzeleri tüketilebilir fakat her mevsimsel ürün; besin alımını iyileştirmekte, paradan tasarruf etmenizi sağlamakta ve çevre için daha iyi bir yaklaşım sergilemenize neden olmaktadır.

8. Bağırsak Sağlığınızı İyileştirir

Toprak ve insan bağırsağı yaklaşık olarak aynı sayıda aktif mikroorganizma içerir, ancak ortalama insan bağırsak mikrobiyomu, toprağınkinin sadece yüzde 10’u kadar çeşitlidir. Avcı-toplayıcı bir toplumdan kentleşmiş bir topluma geçerken, insan bağırsak bakterilerinin çeşitliliği önemli ölçüde azalmıştır.

Ancak mevsiminde meyve ve sebze yediğimiz zaman, bağırsak sağlığımıza yardımcı olan besin açısından daha zengin gıdalar elde ederiz. Daha yüksek vitamin ve mineral seviyelerine ek olarak, bağırsak sağlığımızı iyileştirmek için daha fazla lif elde ederiz ve çeşitli taze ürünler yemenin bağırsak mikrobiyom çeşitliliğimizi artırmaya yardımcı olmaktadır.

9. Daha Az Zararlı Böcek İlacı ve Herbisit Tüketirsiniz

Gıda doğal mevsiminde yetiştirildiğinde, mahsulün hastalığa karşı daha az savunmasızlığı olur. Bu, çiftçilik sürecinde daha az kimyasal kullanımını ve dolayısıyla tüketiciye daha az toksik yük binmesini gerektirir. Son zamanlarda birçok çalışma, toksinlerin akciğerler, karaciğer, cilt ve genel bağışıklık üzerinde olumsuz sağlık etkileri olabileceğini belirlemiştir. Glifosat da dahil olmak üzere toksinler karaciğer hücrelerindeki DNA’yı değiştirebilir ve bazı durumlarda alkolsüz yağlı karaciğere neden olabilmektedir. Karaciğer hastalığı, zararlı madde kullanımı geçmişi olanlar için birincil endişe olduğundan, toksik yükün azaltılabileceği ve daha fazla hasarın önlenebileceği biçin mevsiminde meyve ve sebze tüketmek kazançlıdır.

Mevsimsel Beslenmeyi Kolaylaştıracak Öneriler

• Mevsimi dışında hiçbir gıdayı tüketmeyin. 
• Mevsim dışında tüketmek istediğiniz çilek, kiraz, vişne, kapya biberi, lahana gibi en sevdiğiniz kısa mevsim meyve ve sebzelerinin tadını çıkarmak için reçel ve turşu yapmak veya kurutmak veya dondurmak gibi saklama yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
• Meyve ve sebze alışverişi yaparken süpermarketler yerine mahalle manavlarını veya yerel ürün pazarlarını tercih edin. 
• Yiyecek satın alırken kaynağı, saklama koşulları ve pestisit veya hormon kullanımı hakkında bilgi edindiğinizden emin olun. 
• Mümkünse, meyve ve sebzeleri doğrudan üreticiden satın almak için yakındaki daha küçük meyve bahçelerini veya çiftlikleri tercih edin
• Kendi yiyeceğinizi yetiştirebilirsiniz. Çilek, domates, salatalık, biber, patlıcan, yeşil soğan, yeşil sarımsak, lahana, pazı, yeşil fasulye ve patates gibi çeşitli meyve ve sebzeleri bahçenizde veya balkonunuzdaki saksılarda kolayca yetiştirebilir ve büyüdüklerinde sezonunda tadını çıkarabilirsiniz.