Güneşin Cilde Zararları

Güneş cilde nasıl zarar verir? Güneş ışığı ultraviyole olarak adlandırılan ışınlara sahiptir. Güneşi gördüğümüz sürece bu ışınlar cildimize sürekli nüfuz eder. Cilt sağlığını etkileyen ve hasara neden olan ışınlar UVA ve UVB ışınlarıdır. Araştırmalara göre UVA ışını UVB ışınına göre daha zararlıdır. Güneş ışığı, cildin en dış katmanından geçen ve hasara neden olan ultraviyole (UV) ışınları yaymaktadır. Yazımızda güneşin cilde zararları detaylı olarak incelenmiştir.

Uzun dalga ışığı olarak da bilinen UVA ışığı, cildimize ulaşan UV ışığının yaklaşık% 95’ini oluşturmaktadır. Hem UVA hem de UVB cilt için kötü olmasına rağmen, UVA ışınları cilt için daha fazla tehdit oluşturur, çünkü bunların çok daha büyük bir yüzdesi dünya yüzeyine ulaşır. Bütün gün boyunca, yıl boyunca, herhangi bir saatte gün ışığı görürseniz, UVA ışınları mevcuttur. UVB ışınları ise; UVA ışınları kadar cilde nüfuz etmese veya her zaman mevcut olmasa da UVB radyasyonu güçlüdür: güneş yanığı ve renk değişikliği de dahil olmak üzere cilt yüzeyindeki diğer görünür değişikliklerden doğrudan sorumludur. UVB radyasyonu da cilt kanserlerinde rol oynar.

UVB ışınlarının yaydığı radyasyon epidermisi yani cildin en dışında yer alan tabakayı etkilemektedir. Bu etkinin uzun süre boyunca deva etmesi ise cilt yanıklarının oluşmasına neden olmaktadır. En yoğun etki saat 10:00 ile 14:00 arasında görülmektedir. Güneş ışığının en parlak olduğu zaman dilimidir. Yaz aylarında yaydığı etki daha güçlüdür. Bir bireyin yıl boyunca maruz kaldığı güneş ışınları UVA ve UVB olarak oranlandığında UVB ışınlarının etkisi %70, UVA ise %30’dur. UVA, UVB kadar dalgalanmayan bir yoğunlukla cildin daha derinlerine nüfuz etmektedir.

UV ışığı tamamen kötü değildir. Vücut güneşten aldığı ışınları D vitaminine çevirir. Bu da vücudun güçlenmesini, kemiklerin gelişmesini sağlar. Aynı zamanda enfeksiyonlarla savaşabilecek bir güç oluşturur. Bunun için belirli zaman aralıklarında güneşlenmek gerekmektedir. Bir süreden sonra güneşe maruz kalmak yarardan çok zarar vermektedir. Son zamanlarda ultraviyole ışınlarının insan vücudu üzerindeki zararlı etkileri netlik kazanmıştır. UV ışınlarının sadece cilt yüzeyinde güneş yanığına neden olmakla kalmayıp, cilt dokusuna ve DNA’ya zarar vererek leke, kırışıklık ve cilt kanserine neden olduğu bilinmektedir. Güneşin cilde zararları ise şu şekildedir:

1. Cildin yaşlanmasına neden olur

Yaşlandıkça cildimiz değişmektedir. Güneşten en çok etkilenen epidermis (dış deri), zaman içinde incelir, soluk bir renk halini alır. Yaşlılık lekeleri (karaciğer lekeleri olarak da adlandırılır) ve kırışıklıklar yüzde, ellerin ve kolların arkasında görünebilir. Aile geçmişi, çevre ve diyet dahil olmak üzere birçok faktör bu değişikliklere katkıda bulunmaktadır, ancak bir numaralı faktör güneşe maruz kalmakla meydana gelir.

2. Ben oluşur

Cildin uzun süre güneş ışınlarına maruz kalması renk içeren hücrelerden biri olan melanosit adlı asidin büyümesine neden olmaktadır. Ten rengi açık olan kişilerde sıklıkla görülen bu durumun kaynağı güneş ışınlarıdır. Genellikle iyi huylu lekeler olarak görülse de bazı insanlarda gelişerek cilt kanseri oluşmasına neden olmaktadır.

3. Cilt kuru ve kaşıntıya neden olur

Güneşe bir kâse su koyarsanız, buharlaşır. Aynı şeyi güneşe çıktığınızda da far edebilirsiniz. Cildiniz kurur ve yavaşça nemini kaybeder. Bunun etkisi kuru ve kaşıntılı cilt ile sonuçlanmaktadır. Cildin güneşte birkaç dakika kaldıktan sonra kuruduğu ve güneşte yandığı xeroderma pigmentosum adı verilen bir rahatsızlığı olan kişiler UV ışınlarına karşı aşırı duyarlıdır.

4. Sağlıksız bronzlaşmaya neden olur

Bronzlaşmak sağlık olarak görülse de bu doğru bir yargı değildir. Cildin en dış tabakası olan epidermis, güneş ışınlarından korunabilmek için melanin içermektedir. Melanin cilde renk veren pigmentlerden oluşur. Güneş ışınına maruz kalma süresi arttıkça cilt kendini koruyabilmek için melanin hücresi üretimini artırır. Bronzluk aslında güneşte kalmanın cilde verdiği bir renk değil, cildin güneşten gördüğü zarardır. Doktorlar ister dışarıda ister bir bronzlaşma salonuna giderek bronzlaşsanız da gerçekten güvenli bir bronzluk seviyesi olmadığını açıklamışlardır.

Cildin güneş ışığına maruz kalması nedeniyle siyaha dönmesi insan vücudunun bir savunma tepkisidir. UVA ve bir miktar görünür ışığın neden olduğu ani form, güneş ışığına maruz kalma sırasında başlar, maruz kalmanın sonunda en karanlıktır ve daha sonra zamanla kaybolur. Acil tip, melanin üretimini içermez. Geç başlangıçlı form, güneş ışığına maruz kaldıktan 48-72 saat sonra ortaya çıkar ve 7-10 gün sonra pik yapar. Haftalar veya aylar boyunca siyah olabilir. Geç başlangıçlı tipe melanin üretimi eşlik eder.

5. Güneş yanığına sebep olur

Güneş yanıklarının oluşması cildin ciddi bir şekilde hasar alması demektir. UV’ye maruz kalmaya tepki olarak, kırmızı kan hücreleri etkilenen bölgeye koşarak cildi kırmızı ve sıcak hale getirir. Cilt hasar gördükçe önce kızarır, sonra gerilir en sonunda ise acımaya başlar. Bunlar cildinizin size yanmakta olduğunu ifade eden uyarılardır. Cilt türünüze ve cilt renginize göre güneş yanığının etkilerini görmek saatler sürebildiği gibi birkaç gün içinde de hissedilebilmektedir. Herhangi bir güneş yanığı, özellikle kabaran veya soyulan ağrılı güneş yanıkları olmak üzere cilt kanseri geliştirmeye neden olur.

Cildin güneş ışığına maruz kalması, ciltteki kan damarlarının genişlemesine neden olur, bu da ciltteki kan hacmini arttırır, kızarıklık ve eritem ile sonuçlanır. Eritem UV ışığına maruz kaldıktan 3-5 saat sonra ortaya çıkar, maruziyetten 8-24 saat sonra en belirgin hale gelir ve 3 gün içinde kaybolur ve kaybolur. Güneş ışığına aşırı maruz kalma, eritemin ötesine geçen yanık benzeri bir duruma neden olabilir. İltihaplanma, kabarma ve soyulma olabilir. Denizde yüzerek çok fazla güneş yanığı geçirdiğinizi düşünüyorsanız, azaltmak için en kısa sürede soğuk su havlusu ile serinleyin.

6. Cilt kanserine neden olur

Birkaç farklı cilt kanseri türü vardır ve hepsi farklı ten rengine sahip insanları etkiler. Bazıları erken bulunur ve tedavi edilirse oldukça iyileştirilebilir. Diğerleri agresiftir ve tedavisi daha zordur. Güneşe çıkarken, kendinizi güneşin zararlarından korumak için UV koruyucu giysi ve güneş kremi giymek ve gölgede kalmak gibi önlemler almak önemlidir.

Güneşin kansere neden olma yeteneği iyi bilinmektedir. Üç ana cilt kanseri türü melanom, bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinomdur. Melanom, diğerlerinden daha kolay yayıldığı (metastaz yaptığı) için üçü arasında en ölümcül olanıdır. Bazal hücreli karsinom en yaygın olanıdır ve metastaz yapmaktan ziyade lokal olarak yayılma eğilimindedir. Skuamöz hücreli karsinom ikinci en yaygın olanıdır ve melanom kadar yaygın olmasa da metastaz yaptığı bilinmektedir. Melanom hücresi için en büyük risk uzun süre boyunca güneş ışığına maruz kalmaktır. Buna karşılık, bazal hücreli karsinom veya skuamöz hücreli karsinom riski hem kişinin cilt tipiyle hem de ömür boyu UV radyasyonuna maruz kalma miktarıyla ilgilidir.

7. Kolajen parçalanmasına ve serbest radikallerin daha fazla üretilmesine sebep olur

UV radyasyonu, kolajenin normal yaşlanmadan daha yüksek oranda parçalanmasına neden olmaktadır. Bunu, cildin orta tabakasına (dermis) nüfuz ederek, anormal elastin birikmesine neden olarak yapar. Bu elastinler biriktiğinde, istemeden kolajeni parçalayan ve “güneş izleri” denilen enzimler üretilir. Sürekli maruz kalma süreci hızlandırır ve daha fazla kırışmaya ve sarkmaya yol açar.

8. Ciltte birçok olumsuz değişikliğe yol açar

UV’ye maruz kalma, solar elastoz adı verilen cildin düzensiz kalınlaşmasına ve incelmesine neden olarak kaba kırışma ve sarı renk bozulmasına neden olur. Aynı zamanda kan damarlarının duvarlarının incelmesine neden olarak yüzde kolay morarma ve örümcek damarlarına (telanjiektaziler) yol açabilir.

Açık farkla en yaygın güneş kaynaklı pigment değişiklikleri çillerdir. Cildin pigment üreten hücreleri (melanositler) hasar gördüğünde çil oluşur ve bu da lekenin büyümesine neden olur. Bir diğeri, tipik olarak ellerin, göğsün, omuzların, kolların ve sırtın üst kısmında görülen yaşlılık lekeleridir. Yaşlılık lekeleri sıklıkla yaşlı erişkinlerde görülürken, adlarından da anlaşılacağı gibi yaşla ilgili değil, güneş hasarının bir sonucudur. UV ışınlarına maruz kalma, melanositler güneş radyasyonu tarafından aşamalı olarak yok edildiğinden bacaklar, eller ve kollarda beyaz lekelerin ortaya çıkmasına da yol açabilir.

9. Leke oluşmasına neden olur

Sağlıklı bir insan, hasarlı DNA’yı onarma yeteneğine sahiptir, ancak UV ışınlarına sürekli maruz kalmak yalnızca DNA’ya zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda onu onarma yeteneğini de azaltır. Ayrıca epidermis, Langerhans hücreleri adı verilen bağışıklıkla ilgili hücreler içerir, ancak ultraviyole ışığına sürekli maruz kalmak bu hücrelerin işlevine zarar verir ve sayılarını azaltır, bu nedenle bağışıklık sistemi iyi çalışmaz ve anormal hücreler artar. Bunlar sizi cilt kanserine karşı daha duyarlı hale getirir.

Ultraviyole ışığa maruz kaldığında, epidermiste melanosit adı verilen hücrelerden melanin pigmenti üretilir. Melanin pigmenti cildi UV ışınlarından korur. Güneş yanığı olduğunuzda cildinizin koyulaşmasının nedeni, daha fazla melanin üretmesidir. Normalde, melanin pigmenti metabolizma nedeniyle kırmızı renkte çıkar, ancak metabolizma yavaşlarsa veya cilt çok fazla UV ışığına maruz kalırsa, leke olarak kalacaktır.